Facebook

Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2012

1943-'44, ο αληθινός εμφύλιος


1943-'44, ο αληθινός εμφύλιος

         Μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου (25-26 Νοεμβρίου 1942) και την αιφνίδια δημοτικότητα του Ζέρβα, το πολιτικό γραφείο του ΚΚΕ αποφάσισε να δράσει δυναμικά. Στο Πανελλήνιο συνέδριο του κόμματος, που διοργανώθηκε τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους στο Κουκάκι, αποφασίζεται η μονοπώληση του αγώνα της αντίστασης. Ο επίσημος ιστορικός του ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ Σόλωνας Γρηγορίαδης αναφέρει οτι στο συνέδριο επικράτησαν οι αδιάλλακτοι με το σύνθημα " ή τώρα ή ποτέ!". Επίσης ο Κρίς Γουντχάουζ, αρχηγός της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής και γνωστός κλασικός φιλόλογος, στο βιβλίο του Το μήλο της Έριδος αναφέρει ότι: "Είχε επίσημα διακηρυχθεί απο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ότι όποιος δεν ανήκε σ'αυτούς, ήταν ipso facto προδότης. Ο πόλεμος κατά των Γερμανών ήταν δευτερεύουσα, αν και όχι ασήμαντη, φροντίδα των ηγετών." Κάτι το οποίο επιβεβαιώνεται απο τον παράνομο τύπο του ΕΑΜ καθώς και απο προκηρύξεις του ΕΛΑΣ καθόλη τη διάρκεια του Μαρτίου του 1943.
         Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ απο την άνοιξη του '43 και μετά να προσανατολισθεί αποκλειστικά και μόνο στη διάλυση ή ενσωμάτωση των υπολοίπων αντιστασιακών οργανώσεων. Τον Μάρτιο οι μονάδες του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν με επιτυχία έναντι των απομακρυσμένων δυνάμεων του Ζέρβα στο Θέρμο. Απόρροια αυτής της επίθεσης ήταν ο αφοπλισμός της μεραρχίας του αξιωματικού του ΕΔΕΣ, Παπαιωάννου. Την ίδια ακριβώς περίοδο και συγκεκριμένα στις 4 Μαρτίου 1943 ο ΕΛΑΣ με συνοπτικές διαδικασίες διαλύει την αντιστασιακή ομάδα των Σαράφη - Κωστόπουλου. Εκείνη την ημέρα θρυμματίστηκαν τα σχέδια του αστικού κόσμου για τη δημιουργία του μεγάλου Πανδημοκρατικού αντάρτικου, που θα δρούσε ως αντίβαρο του ΕΑΜ. Ο προσηλυτισμός των ελασιτών ήταν συγκεκριμένος. Στην αρχή κατηγορούσαν κάποιον σαν δωσίλογο και συνεργάτη του κατακτητή,έπειτα του παρουσίαζαν πλαστές μαρτυρίες που επιβεβαίωναν την κατηγορία, μετά ήταν σειρά του φυλακισμένου "ενόχου" να αποφασίσει το μέλλον του. Οι επιλογές ήταν δύο: ο θάνατος ή η προσχώρηση στο ΕΑΜ. Αυτός ο δρόμος προσφέρθηκε και στον Σαράφη και διάλεξε να ενταχθεί στον ΕΛΑΣ. Η πρόταση του Άρη και του Τζήμα ήταν να γίνει ο στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ, πράγμα που τελικά συνέβει. Φαίνεται πως ο Σαράφης ξέχασε εύκολα αφ'ενός τις ψευδείς κατηγορίες του ΕΑΜ για δωσιλογισμό και αφ'ετέρου τους προπυλακισμούς, τις ύβρεις και τις φτυσιές που δέχθηκε τον καιρό που ήταν αιχμάλωτος του ΕΛΑΣ. Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό που έλαβε χώρα κατα την διάρκεια του συνεδρίου του Λιβάνου, όπου ο πολτικός αρχηγός της ΕΚΚΑ Γεώργιος Καρτάλης απευθυνόμενος στον Σαράφη του είπε: "Ανηγορεύθεις αρχιστράτηγος του ΕΛΑΣ δι'εμπτυσμού." Επιπλέον στα τέλη Απριλίου του ίδιου χρόνου, πραγματοποιήθηκε η πρώτη διάλυση του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων του συνταγματάρχη Δημητρίου Ψαρρού. Ο Ψαρρός έκλπηκτος μετα τις οριστικές απειλές των ανθρώπων του Βελουχιώτη, παραδίδει τα όπλα της οργάνωσης του στον ΕΛΑΣ για να μη χυθεί κι'άλλο αίμα. Η Βρετανική αποστολή κραύγαζε έξαλη απο θυμό για τις ενέργεις του ΕΛΑΣ και την κατάφορη προδοσία του αγώνα ,ωστόσο το Γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ απέδιδε τις ενέργεις αυτές σε "φανερές παρεξηγήσεις" και τόνιζε ότι πειθαρχούσε απόλυτα στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Παρόμοιες εκκαθαρίσεις έγιναν στις περιοχές της Πελοποννήσου και της Μακεδονίας απο τον ΕΛΑΣ, στο πλαίσιο της μονοπώλησης του αγώνα.Έτσι το καλοκαίρι η μόνη αντιστασιακή οργάνωση στην ύπαιθρο, πλην του ΕΛΑΣ, ήταν ο ΕΔΕΣ.




         Στις 23 Ιουνίου ο ΕΛΑΣ διαλύει για δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες την οργάνωση του Ψαρρού. Αξίζει να σημειωθεί οτι η δράση αυτή του ΕΛΑΣ αποκλειστικά κατα άλλων αντιστασιακών οργανώσεων προσφέρει τα μέγιστα στον κατακτητή καθώς οι Γερμανοί μένουν στο απυρόβλητο. Για κλιμάκωση της δράσεως των οργανώσεων κατα του εχθρού οι Βρετανοί θα ιδρύσουν με τη σύμφωνη γνώμη των ΕΛΑΣ,ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ το Κοινό Στρατηγείο με έδρα το Περτούλι. Παράλληλα πιστεύουν οτι έτσι θα μπορέσουν να ελέγξουν το ΕΑΜ και να το κάνουν να επικεντρωθεί στον αγώνα εναντίων των Γερμανών. Ωστόσο τα γεγονότα θα είναι συνταρακτικά και οι εξελίξεις αστραπιαίες. Όχι μόνο το ΕΑΜ σταμάτησε τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά μετά τον αφοπλισμό της μεραρχίας "Πινερόλο"(Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 1943) πήρε τεράστιες ποσότητες οπλισμού, τόσες που ήταν ικανές να κάνουν τους ελασίτες να μη νοίαζονται για καιρό αν εφοδιαστούν απο τους Άγγλους.Αποτέλεσμα όλων αυτών των γεγονότων ήταν τον Οκτώβρη η VIII Μεραρχία του ΕΛΑΣ, κατόπιν διαταγής του Άρη Βελουχιώτη, να υπογράψει συμφωνία ανακωχής με τη Βέρμαχτ στις 6 Οκτωβρίου διάρκειας 20 ημερών, ώστε να μπορέσει ο Άρης να αφανίσει τον Ζέρβα, το τελευταίο εμπόδιο για την απόλυτη κυριαρχία της κομμουνιστικής αντίστασης. Η διαταγή της VIII Mεραρχίας Ηπείρου με αριθμό πρωτοκόλλου 290 και ημερομηνία 6 Οκτωβρίου 1943 αναφέρει: " Μέχρι νεωτέρας διαταγής παύσατε πάσαν ενέργειαν εναντίον Γερμανών είτε εις τας οδούς είτε εις την ύπαιθρον έστω και μεμονωμένα." Η συνέχεια είναι συγκλονιστική, στις 13 Οκτωβρίου ο συνταγματάρχης του ΕΛΑΣ Πίσπιρης με επιστολή του (αρ. πρωτοκόλλου 302) ενημερώνει τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο:"Εζητήθη απο Γερμανούς εκ μέρους μας παράτασις εκεχειρίας μέχρις 20ης τρέχοντος μέχρι της οποίας δεν θα προβήτε εις ουδεμίαν επιθετικήν ενέργειαν κατ'αυτών."Στις 20 Οκτωβρίου ο Άρης στέλνει ιδιόχειρη διαταγή προς την VIII Μεραρχία στην οποία γράφει τα εξής συνταρακτικά: "α)...η ενέργειά σας να αποσύρετε τις εναντίον του ΕΔΕΣ δυνάμεις για να συμπτύξετε και προβάλετε αντίσταση προς Μέτσοβον ενεργούντες Γερμανούς, είναι απολύτως εσφαλμένη και ασύμφορος.β) Κατά την γνώμη μου είναι χίλιες φορές προτιμότερο να διανοίξουν οι Γερμανοί την οδόν Ιωαννίνων-Μετσόβου-Καλαμπάκας, παρά να εξακολουθήσει υφιστάμενος ο ΕΔΕΣ, έστω για μια βδομάδα ακόμη." Όλα αυτά επιβεβαιώνονται και απο την Γενική Έκθεση του Άρη προς το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, που αναφέρεται στην εκστρατεία κατα του ΕΔΕΣ τον Οκτώβρη του '43 στην Ήπειρο. Η έκθεση αυτή δημοσιεύτηκε το 1982 στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" απο τον ιστορικό Σόλωνα Γρηγοριάδη και είναι άκρως αποκαλυπτική. Ο Άρης κάνει λόγο για απειθαρχία τμημάτων του ΕΛΑΣ που δεν συμφωνούσαν με τον εμφύλιο, για σύγχυση,πανικό,αγωνία και συγκεκριμένα " Η κατάσταση κρίσιμη. Γενική σαστισμάρα. Άλλοι προτείνουν συνθηκολόγηση με τους Εδεσίτες και άλλοι τον κακό τους τον καιρό.." Επίσης ομολογείται διμέτωπο εναντίον του ΕΔΕΣ και ταυτόχρονες επιθέσεις των Γερμανών εναντίον του Ζέρβα. Η σημαντικότερη ομολογία ωστόσο, δια στόματος του Καπετάνιου του ΕΛΑΣ είναι ενδιαφέρουσα: " Θα έπρεπε τους Γερμανούς να τους αντιμετωπίζαμε με τακτική ενεργητικής άμυνας, αμυνόμενοι ελαστικά, παρενοχλώντας τα πλευρά και τα νώτα, αλλά και περιμένοντάς τους σε πολλές περιπτώσεις ενεδρευτικά."
           Για την δύσκολη όσο και αμφιλεγόμενη αυτή περίοδο του Οκτωβρίου 1943, ο Γερμανός ιστορικός - αριστερών πεποιθήσεων- Χάιντς Ρίχτερ στη διδακτορική διατριβή του "Δύο επαναστάσεις και αντεπαναστάσεις στην Ελλάδα" γράφει:"Στις 10 Οκτωβρίου 1943 ο ΕΛΑΣ χτύπησε 3 θέσεις του ΕΔΕΣ από ανατολικά. Στις 18 Οκτωβρίου 1943 οι Γερμανοί του επετέθησαν ( του ΕΔΕΣ ) στα Τζουμέρκα από Άρτα και τα Γιάννενα, δηλαδή απο τα δυτικά. Απο τις 18 Οκτωβρίου μέχρι 5 Νοεμβρίου 1943, ο ΕΔΕΣ σ'όλη την περιοχή των Τζουμέρκων ήταν αναγκασμένος να κάνει διμέτωπο αγώνα." Ακόμη και ο,κομματικά στρατευμένος, ιστορικός Χάγκεν Φλάισερ στο συνέδριο για την Ελληνική εθνική αντίσταση, που έλαβε χώρα το 1978 στην Ουάσιγκτον, όχι μόνοπαραδέχθηκε τη συνθηκολόγηση του Άρη με τους Γερμανούς αλλά επι λέξει είπε: " τόσο κατα τον Δεκέμβρη του 1942 όσο και κατα τον Φλεβάρη του 1943 ο ΕΛΑΣ διαβεβαίωνε τους Γερμανούς ότι δεν πρόκειται να τους επιτεθεί."  Στην πραγματικότητα, υπάρχουν αρκετές ομολογίες απο ανθρώπους της αριστεράς που υπηρέτησαν κατα την διάρκεια της εθνικής αντίστασης σε καίρια πόστα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, που επιβεβαιώνουν τα ανωτέρω. Ο οργανωτικός γραμματέας της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ηπείρου Θωμάς Δρίτσος (Πέτρος Αργυρόπουλος), σε συνέντευξή του το 1981 στην εφημερίδα "Αυγή" είπε: "...είμαι σε θέση να διαβεβαιώσω πως πέρα απο τη λάσπη που μεις δεν διστάζαμε τότε να ρίχνουμε κατά των πολιτικών αντιπάλων μας, κανένα αποδεικτικό στοιχείο δεν είχαμε για την περιβόητη εκείνη συνεργασία του Ζέρβα με τους Γερμανούς." Θα συμφωνήσει μαζί του και ο θρυλικός καπετάνιος του ΕΛΑΣ Φώτης Βερμαίος ( Φοίβος Γρηγοριάδης ): "Και όμως, για να δικαιολογήσει ο ΕΛΑΣ την επίθεσή του κατά των ΕΟΕΑ - ΕΔΕΣ διέδιδε ψευδώς ότι ο Ζέρβας υπέγραψε ανακωχή με τους Γερμανούς."
         Η έντονη επίθεση του ΕΛΑΣ παρά την αρχική της αποτυχία, συνεχίστηκε μέχρι τον Δεκέμβρη του 1943, όπου την 31η Δεκεμβρίου, ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας εξέπεμψε έκκληση προς όλους τους Έλληνες για ενωμένη εθνική αντίσταση μόνο κατα των Γερμανών. Από εκείνη τη στιγμή έσβησε και η επιθετικότητα του ΕΛΑΣ. Τελικά, τον Φεβρουάριο του 1944 υπογράφτηκε η συμφωνία Μυροφύλλου - Πλάκας μεταξύ των ΕΛΑΣ,ΕΔΕΣ,ΕΚΚΑ και της Βρετανικής συμμαχικής αποστολής που όριζε την ενωμένη πλέον εθνική αντίσταση εναντίον του εχθρού ενώ παράλληλα το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ουσιαστικά αναγνώριζε τον ΕΔΕΣ που δεν κατόρθωσε να εξουδετερώσει.     

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου